หนุมานประสานกาย (Edible-stemed Vine)

ลักษณะทั่วไป

จัดเป็นพรรณไม้พุ่ม ที่มีลำต้นสูงประมาณ 1-4 เมตร ผิวของลำต้นค่อนข้างเรียบเกลี้ยง ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด ตอนกิ่ง และปักชำ เจริญเติบโตได้ดีในดินทุกประเภท ต้องการน้ำและความชื้นปานกลาง และเป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ใบเป็นใบประกอบแบบนิ้วมือ ออกเรียงสลับ มีใบย่อยประมาณ 7-8 ใบ เป็นรูปยาวรี รูปวงรี หรือรูปใบหอก ออกดอกเป็นช่อ ยาวประมาณ 3-5 นิ้ว ผลมีลักษณะเป็นรูปไข่ อวบน้ำ ผลอ่อนเป็นสีเขียว เมื่อแก่เต็มที่หรือสุกแล้วจะเปลี่ยนเป็นสีแดงสด

สรรพคุณ

ทั้งต้น   ทำให้เลือดลมเดินสะดวก รักษาโรคกระเพาะอาหารและลำไส้

ใบ         รักษาโรคหอบหืด แพ้อากาศ หลอดลมอักเสบ ปอดอักเสบ วัณโรคปอด แก้ไอ

      บรรเทาหวัด แก้ร้อนใน แก้เจ็บคอ รักษาแผลในปาก ขับเสมหะ

ยาง       ใส่แผลสดทำให้แผลแห้งเร็ว

กระสัง (Peperomia, Shiny leave)

ลักษณะทั่วไป

เป็นพรรณไม้ล้มลุก ลำต้นเปราะหักง่าย มีความสูงได้ประมาณ 15-30 เซนติเมตร ลำต้นและใบเป็นสีเขียวและอวบน้ำ ใบเป็นรูปหัวใจ ปลายใบแหลม โคนใบเว้าตื้น ส่วนขอบใบเรียบ ออกดอกเป็นช่อตามซอกและที่ปลายกิ่ง ช่อดอกเป็นสีเขียวอ่อนหรือสีครีม ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด จัดเป็นวัชพืชชนิดหนึ่ง

สรรพคุณ

ใบ    แก้ไข้ แก้อักเสบ รักษาโรคลักปิดลักเปิดหรือโรคเลือดออกตามไรฟัน เนื่องจากมีวิตามินซีสูง

แก้อาการอ่อนเพลีย ปวดศีรษะ ระบบประสาทแปรปรวน รักษาอาการปวดท้อง

มีแก๊สในกระเพาะ รักษาฝี สิว หัด อีสุกอีใส แผลไฟไหม้น้ำร้อนลวก แผลฝีหนอง

ปวดข้อรูมาติก

มะม่วงหาวมะนาวโห่ (Bengal-Currants)

ลักษณะทั่วไป

เป็นไม้พุ่ม สูง 2-3 เมตร ทรงพุ่มกลม แตกกิ่งจำนวนมากทุกส่วนมียางสีขาวเหมือนน้ำนม ลำต้นและกิ่งก้านมีหนามแหลมยาว 2-5 เซนติเมตร ปลายหนามมีสีแดง ใบ  เป็นใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่กลับ ปลายใบมนหรือเว้าเข้าเล็กน้อย โคนใบกลม ผิวใบสีเขียวเข้มเป็นมัน ดอก เป็นดอกช่อสั้นๆ ที่ปลายกิ่ง กลีบดอกสีขาว มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ตลอดวัน ออกดอกทั้งปี ผล เป็นผลเดี่ยวออกรวมกันเป็นช่อ ผลรูปกลมรี มนรี หรือรูปไข่ ผลอ่อนมีสีขาวอมชมพู ผลดิบมีน้ำยางมาก ผลจะค่อยๆ เข้มขึ้นเป็นสีแดง กระทั่งสุกจึงกลายเป็นสีดำ

สรรพคุณ

ผล     รักษาโรคโลหิตจาง ปอด ตับ ไต เกาต์ ไทรอยด์ ภูมิแพ้ บรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ

ใบ       แก้ไข้รวมถึงไข้มาลาเลีย แก้ปวดหู เจ็บคอ เจ็บในปาก

ราก     บำรุงกระเพาะอาหาร ขับพยาธิ รักษาแผลเบาหวาน

ยาง    รักษาโรคเท้าช้าง แผลเนื้องอก กลากเกลื้อน ตาปลา หูด

แก่น, เนื้อไม้     บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง บำรุงไขมันในร่างกาย

ชะพลู (Wildbetal leafbush)

ลักษณะทั่วไป

เป็นไม้ล้มลุกหรือไม้พุ่มเตี้ย เป็นไม้พันอาศัย หรือเถาทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน ปลายยอดตั้งขึ้น ลำต้นสีเขียวกลม มีข้อเป็นปม สูง 30-80 เซนติเมตร มีไหลงอกเป็นต้นใหม่ได้ ใบมีกลิ่นหอมเฉพาะ ต้นและใบมีรสเผ็ดซ่าเล็กน้อย ใบ เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับ สีเขียวเข้ม ดอก เป็นช่อออกตามซอกใบและตามปลายยอด ดอกขนาดเล็กอัดเรียงกันเป็นช่อรูปทรงกระบอก ตั้งตรง ปลายมน ผล เป็นผลสดสีเขียวเป็นกลุ่ม ลักษณะกลม ผิวมัน อัดกันแน่นอยู่บนแกน เมล็ดมีขนาดเล็ก ชอบขึ้นตามที่ชื้นบริเวณโคนต้นไม้ใหญ่ หรือที่ร่มรำไร ออกดอกและติดผลราวเดือนมีนาคมถึงกันยายน

สรรพคุณ

ทั้งต้น   รักษาโรคเบาหวาน

ราก      บำรุงธาตุ บำรุงโลหิต ขับเสมหะ ขับลมในลำไส้ แก้อาการบิด

ใบ        ช่วยให้เจริญอาหาร บำรุงและรักษาสายตา บำรุงกระดูกและฟัน ช่วยในการขับถ่าย 

     ยับยั้งและชะลอการขยายตัวของเซลล์มะเร็ง

น้ำนมราชสีห์ (Garden spurge) 

ลักษณะทั่วไป

เป็นพืชล้มลุกขนาดเล็กมีอายุเพียงปีเดียว ลำต้นมีความยาวประมาณ 15-40 เซนติเมตร ลักษณะของลำต้นแตกกิ่งก้านสาขาจากโคนต้นใกล้ดินตั้งขึ้น หรือแผ่ออกไปรอบ ๆ ตามก้านมีสีแดงเรื่อ ๆ และมีขนสีน้ำตาลปนเหลือง มีน้ำยางสีขาวคล้ายน้ำนมไหลซึมหากนำมาหักก้านหรือเกิดบาดแผล ซึ่งเป็นที่มาของชื่อน้ำนมราชสีห์ และขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและการใช้กิ่งปักชำ

สรรพคุณ

ราก     ลดไข้ ทำให้อาเจียน แก้อาการไอ  

ทั้งต้น  แก้แพ้อากาศ หอบหืด ลำไส้อักเสบเฉียบพลัน  ท้องเสียเรื้อรัง เป็นยาขับปัสสาวะ

แก้ขัดเบา  ถ่ายพยาธิ

ยาง     ทาแผลจะช่วยทำให้แผลแห้งไว แก้หูด ตาปลา 

ฟ้าทะลายโจร (Kariyat)

ลักษณะทั่วไป

เป็นพืชล้มลุกที่มีความสูงประมาณ 30-70 เซนติเมตร ลำต้นเป็นสี่เหลี่ยม แตกกิ่งมาก ทุกส่วนของต้นมีรสขม กิ่งเป็นใบสีเหลี่ยม ใบเดี่ยว แผ่นใบสีเขียวเข้มเป็นมัน ลักษณะของใบรียาว ปลายใบแหลม ออกดอกเป็นช่อที่ปลายกิ่งและตามซอกใบ ดอกมีขนาดเล็กสีขาว สามารถพบได้ทั่วไปในประเทศไทย ลาว กัมพูชา มาเลเซีย อินโดนีเซีย เวียดนาม จีน และหมู่เกาะในทะเลแคริบเบียน

สรรพคุณ

ใบ          ต่อต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย กระตุ้นการสร้างภูมิคุ้มกันในร่างกาย ช่วยให้เจริญอาหาร

ป้องกันและแก้อาการหวัด คัดจมูก ปวดหัวตัวร้อน แก้ร้อนใน ยับยั้งเชื้อแบคทีเรีย

ที่เป็นสาเหตุของการเกิดหนองได้

ทั้งต้น   แก้อาการติดเชื้อ ระงับการเจริญเติบโตของเชื้อโรคที่เป็นสาเหตุที่ทำให้ปวดท้อง

ท้องเสีย ท้องร่วง ท้องเดิน เป็นบิด

ดาวเรือง (African marigold)

ลักษณะทั่วไป

เป็นไม้ล้มลุก มีอายุได้ราว 1 ปี ลำต้นตั้งตรงมีความสูง ประมาณ 60-100 เซนติเมตร แตกกิ่งก้านมากที่โคนต้น  ลำต้นเป็นสีเขียวและเป็นร่อง ทั้งต้นเมื่อนำมาขยี้จะมีกลิ่นเหม็น เป็นไม้กลางแจ้ง ขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด ใบประกอบแบบขนนก ปลายใบคี่ ออกเรียงตรงข้ามกัน มีใบย่อยประมาณ 11-17 ใบ ออกดอกเป็นดอกเดี่ยวตามปลายยอด ดอกเป็นสีเหลืองสดหรือสีเหลืองปนส้ม กลีบดอกมีขนาดใหญ่เรียงซ้อนกันหลายชั้นเป็นวงกลม

สรรพคุณ

ใบ       แก้โรคตานขโมย รักษาแผลเน่าเปื่อย แก้ฝีต่างๆ

ดอก    บำรุงและถนอมสายตา แก้อาการเวียนศีรษะ แก้ร้อนใน บรรเทาอาการไอ

     ช่วยขับและละลายเสมหะ แก้ปวดฟัน ขับลม ทำให้น้ำดีในลำไส้ทำงานได้ดี ขับพยาธิ

     ดับพิษร้อนในตับ

ต้น       แก้อาการจุกเสียด ปวดท้อง

กระชายดำ (Black galingale)

ลักษณะทั่วไป

เป็นไม้ล้มลุก ลำต้นมีปุ่มปม ลักษณะคล้ายกระชาย แต่เนื้อในหัวเป็นสีม่วง เมื่อแก่สีจะเข้มขึ้นเรื่อยๆ ผิวด้านนอกสีเหลือง ใบเดี่ยว แทงขึ้นมาจากหัวใต้ดิน ดอกช่อ ออกที่ปลายยอด สีขาวแต้มชมพู ขยายพันธุ์โดยใช้แง่งหรือเหง้าซึ่งเป็นส่วนของลำต้นใต้ดิน

สรรพคุณ

เหง้า       ใช้เป็นยาอายุวัฒนะ ช่วยชะลอความแก่ บำรุงธาตุในร่างกาย ปรับสมดุลฮอร์โมนทางเพศ

บำรุงระบบประสาท บำรุงหัวใจ ช่วยระบบหมุนเวียนโลหิต แก้หอบหืด รักษาแผลในช่องปาก

สาบแร้งสาบกา (Goat Weed)

ลักษณะทั่วไป

เป็นไม้ล้มลุกและจัดเป็นวัชพืช มีอายุเพียงปีเดียว  ลำต้นมีลักษณะตรง แตกกิ่งก้านสาขา สูง 30-70 เซนติเมตร ทั้งต้นมีขนสีขาวปกคลุม เมื่อขยี้จะมีกลิ่นเฉพาะตัว กิ่งก้านสีเขียวอมม่วงเล็กน้อย ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง เจริญเติบโตได้ในดินทุกชนิด เป็นพรรณไม้พื้นเมืองของอเมริกาเขตร้อน แต่ในปัจจุบันพบขึ้นทั่วไปตามที่รกร้างว่างเปล่าหรือตามริมถนนทั่วไป ในประเทศไทยพบได้ตามชายป่าเต็งรัง ป่าเบญจพรรณ ทุ่งหญ้า และริมทาง

สรรพคุณ

ทั้งต้น    แก้ไข้ ขับระดู ขับลม แก้จุกเสียด ท้องอืดท้องเฟ้อ ขับปัสสาวะ แก้บิด

ใบ          แก้เจ็บตา แก้ไข้หวัด แก้ข้อบวมเจ็บ แก้ไข้พิษ แก้เจ็บคอ รักษาแผลเรื้องรัง ห้ามเลือด